Blog

Obturacyjny bezdech senny u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Clebre - spersonalizowane leczenie zaburzeń snu i oddychania

Takie objawy u dziecka, jak chrapanie, niespokojny sen czy przerwy w oddychaniu podczas snu niepokoją każdego rodzica. Jeżeli powtarzają się regularnie to sygnał, że czas zgłosić się z dzieckiem do pediatry lub laryngologa. Mogą to być bowiem symptomy obturacyjnego bezdechu sennego, który najczęściej pojawia się u dzieci z powiększonymi migdałkami. W poniższym artykule wyjaśniam, jakie są charakterystyczne objawy bezdechów u dzieci oraz jak wygląda diagnostyka i leczenie tego schorzenia.

Czym jest obturacyjny bezdech senny?

Obturacyjny bezdech senny (obstructive sleep apnea, OSA) to stan chorobowy spowodowany ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe podczas snu. Charakteryzuje się krótkimi, częstymi przerwami w oddychaniu, którym towarzyszą takie objawy, jak chrapanie, niespokojny sen czy trudności w skupieniu uwagi w ciągu dnia. Jako główną przyczynę bezdechu u dziecka podczas snu wskazuje się przerost migdałków. Nieleczony bezdech senny prowadzi do poważnych powikłań.

OSA to dolegliwość, która dotyka 1,2–5,7% dzieci. Objawy bezdechu nocnego mogą pojawić się na każdym etapie życia dziecka – zarówno u niemowlęcia, jak i u nastolatka, jednak szczyt zachorowań występuje pomiędzy 3. a 8. rokiem życia. Najbardziej narażone są dzieci w wieku przedszkolnym, ponieważ ze względu na dopiero kształtującą się odporność i ciągły kontakt z rówieśnikami, podatne są na częste infekcje.

Przyczyny obturacyjnego bezdechu u dziecka

Najczęstszą przyczyną obturacyjnego bezdechu sennego u dzieci jest przerost migdałka gardłowego (tzw. trzeciego migdałka) i/lub migdałków podniebiennych. Gdy migdałki są zbyt duże w stosunku do dróg oddechowych dziecka, powodują niedrożność i utrudniają oddychanie podczas snu.

Bezdechy senne u dziecka rzadziej są spowodowane takimi dolegliwościami, jak:

  • otyłość,
  • alergia,
  • astma,
  • refluks żołądkowy,
  • hipotonia – obniżone napięcie mięśni tylnej ściany gardła i podniebienia miękkiego.

Jakie są objawy obturacyjnego bezdechu sennego?

Charakterystyczne objawy obturacyjnego bezdechu sennego występują głównie w nocy, podczas snu. U dziecka może pojawić się chrapanie, ale nie jest to regułą. Trzeba też mieć na uwadze, że nie każde dziecko, które chrapie, ma bezdech. Dlatego musisz obserwować malca i zwrócić uwagę na ogół objawów, zarówno tych występujących w nocy, jak i w dzień.

W nocy, oprócz chrapania u dziecka, można zaobserwować:

  • krótkie, kilkunastosekundowe przerwy w pobieraniu powietrza,
  • utrudnione, głośne oddychanie,
  • niespokojny sen – częste przewracanie się i wybudzanie,
  • nocne moczenie,
  • obfite pocenie się,
  • spanie w nietypowych pozycjach, np. z nadmiernie odgiętą głową lub na siedząco.

Obturacyjny bezdech senny nie pozostaje też bez wpływu na funkcjonowanie dziecka w ciągu dnia. Mogą pojawić się:

  • poranne bóle głowy,
  • nadmierna senność,
  • zaburzenia neurokognitywne – problemy z koncentracją w szkole, słabe wyniki w nauce,
  • drażliwość, nadpobudliwość, agresja i inne problemy behawioralne,
  • pogorszenie relacji z rówieśnikami.

Konsekwencje obturacyjnego bezdechu sennego

Do powikłań obturacyjnego bezdechu sennego należą, m.in.:

  • nawracające niedotlenienia tzw. hipoksje;
  • zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, w tym podwyższone ciśnienie tętnicze (o 10–15 mmHg w porównaniu z dziećmi zdrowymi);
  • przerost lewej komory serca;
  • zaburzenia wzrostu (rzadko).

Jeżeli nocne bezdechy u dzieci utrzymują się przez dłuższy czas, mogą prowadzić do rozwoju poważnych zaburzeń układu sercowo-naczyniowego w wieku dorosłym m.in. nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, niewydolności serca, zaburzeń rytmu serca, udaru mózgu oraz zaburzeń metabolicznych.

Diagnostyka nocnych bezdechów u dzieci

Aby uchronić dziecko przed poważnymi powikłaniami obturacyjnego bezdechu sennego, powinieneś zgłosić się z nim do pediatry lub laryngologa dziecięcego, jak tylko zauważysz niepokojące objawy. Podczas wizyty lekarz zapoznaje się z pełną historią medyczną dziecka i wykonuje oględziny górnych dróg oddechowych, zwracając szczególną uwagę na wielkość migdałków. Jeżeli coś go zaniepokoi, może dodatkowo zalecić testy alergiczne lub konsultację z pulmonologiem, jednak standardem w diagnostyce OSA jest obecnie badanie polisomnograficzne.

Badanie polisomnograficzne

Wykonuje się je w warunkach laboratoryjnych w szpitalu. Dziecko zostaje podłączone elektrodami do specjalnego urządzenia monitorującego jego sen. Urządzenie mierzy aktywność mózgu, tętno, ilość powietrza przepływającego przez usta i nos, zawartość tlenu i dwutlenku węgla we krwi, aktywność mięśni, ruchy klatki piersiowej i brzucha oraz przerwy we śnie. Podczas badania obecny jest rodzic, a sama procedura jest bezbolesna, lecz ze względu na to, że odbywa się poza domem, jest mało komfortowa dla dziecka i może być dla niego stresująca.

Monitorowanie snu przy pomocy czujnika Clebre

Milowym krokiem w diagnostyce bezdechu sennego u dzieci jest czujnik Clebre, który umożliwia dokładne monitorowanie snu w warunkach domowych. Urządzenie to stanowi doskonałą alternatywę dla badania polisomnografem. Pozwala na uzyskanie szczegółowych danych dotyczących jakościschematu snu i ustalenie, czy dziecko wymaga leczenia, a także zweryfikowanie efektów terapii. Zaletą badania jest to, że przeprowadza się je w komfortowych, domowych warunkach, co jest szczególnie ważne dla małych pacjentów.

Niewielki czujnik przykleja się do szyi dziecka przez kilka, kilkanaście kolejnych nocy. Dzięki temu, że gromadzone przez urządzenie dane pochodzą z dłuższego okresu, uzyskuje się bardziej precyzyjny obraz jakości snu dziecka niż podczas jednonocnego badania polisomnograficznego. Wszystkie informacje uzyskane przez czujnik Clebre zapisywane są w aplikacji mobilnej.

Na czym polega leczenie obturacyjnego bezdechu sennego?

Obturacyjny bezdech senny u dziecka to dolegliwość groźna, ale uleczalna. Nie można lekceważyć jej objawów, ale też nie należy wpadać w panikę. Laryngolog, po przeprowadzeniu pełnej diagnostyki, zaleca odpowiednią terapię.

Zabieg chirurgiczny

Ponieważ obturacyjny bezdech senny spowodowany jest zazwyczaj przerostem migdałków, leczenie skupia się na eliminacji tego problemu. Najskuteczniejszą terapią jest więc adenotonsillotomia, czyli zabieg usunięcia migdałka gardłowego i/lub migdałków podniebiennych.

Zgodnie z aktualnymi doniesieniami naukowymi adenotonsillotomia wpływa istotnie na zmniejszenie objawów OSA u dzieci. Poprawia parametry snu i jakość życia, ogranicza hiperaktywność i agresję, zwiększa zdolności neurokognitywne, zwłaszcza zapamiętywanie, skupienie uwagi i wyniki w nauce. Zabieg ten wiąże się również z polepszeniem funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, zwłaszcza obniżeniem ciśnienia tętniczego krwi. Stwierdzono też ustabilizowanie częstotliwości pracy serca oraz zmniejszenie stanów zapalnych w organizmie.

Adenotonsillotomię wykonuje się w ramach refundacji z NFZ. Potrzebne jest wówczas skierowanie od pediatry lub laryngologa. Jeżeli nie chcesz czekać zbyt długo w kolejce, możesz wybrać się z dzieckiem na usunięcia migdałków prywatnie, ale musisz liczyć się z kosztami rzędu kilku tysięcy złotych.

Stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych (CPAP)

Inną formą leczenia obturacyjnego bezdechu sennego jest CPAP. Dziecku zakłada się do spania specjalną maskę połączoną z małym, przenośnym urządzeniem, które wdmuchuje powietrze przez noskanał nosowy lub nos i usta do dróg oddechowych. Ciśnienie wytwarzane przez maszynę sprawia, że drogi oddechowe otwierają się i dziecko może normalnie oddychać podczas snu. Wadą tej terapii jest znaczny dyskomfort. Dlatego stosuje się ją tylko u dzieci, które nie kwalifikują się do adenotonsillotomii lub zabieg ten nie przyniósł znacznej poprawy.

W przypadku aparatów CPAP również można liczyć na refundację z NFZ. Przysługuje ona każdemu pacjentowi raz na 5 lat i wynosi 1890,00 zł, tj. 90% od 2100,00 zł (najniższej ceny urządzenia CPAP zatwierdzonej przez NFZ).

Farmakoterapia

W niektórych przypadkach bezdechu sennego laryngolog może zalecić zastosowanie leków sterydowych, np. flutikazonu czy montelukastu, które aplikuje się do nosa w celu udrożnienia dróg oddechowych. Takie leczenie często jest bardzo skuteczne u dzieci chrapiących.

Modyfikacja stylu życia

Jest to konieczny element terapii w przypadku dzieci z nadwagą i otyłością, które cierpią na obturacyjny bezdech senny. Osiągnięcie prawidłowej masy ciała (poprzez dietę i ćwiczenia) minimalizuje objawy OSA.

Pozostałe wpisy