Ciąża wiąże się z wysokim ryzykiem zaburzeń oddychania podczas snu. Badania wykazały, że bezdech podczas snu (OBS) dotyczy około 10,5% kobiet w pierwszym trymestrze ciąży i 26,7% w trzecim trymestrze. Przypadłość ta zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej, nadciśnienia tętniczego i stanu przedrzucawkowego. Czy istnieje skuteczna i bezpieczna metoda leczenia bezdechu w ciąży? Dlaczego właściwa diagnoza i terapia zaburzeń oddychania podczas snu jest taka ważna dla kobiety spodziewającej się dziecka?
Bezdech podczas snu u kobiet w ciąży
Do rozwoju lub nasilenia objawów OBS w ciąży przyczyniają się różnego rodzaju zmiany fizjologiczne, zachodzące w organizmie kobiety, na przykład:
- zmiana ułożenia przepony,
- zwężenie górnych dróg oddechowych,
- obrzęk tkanek,
- przyrost masy ciała,
- powiększenie obwodu szyi,
- zatrzymywanie płynów w organizmie,
- niska jakość snu spowodowana zwiększoną częstotliwością oddawania moczu i bólem pleców.
Do najczęstszych objawów wskazujących na bezdech podczas snu w ciąży należą: chrapanie, nieregularny oddech i przerwy w oddychaniu. Dochodzi do gwałtownego spadku ilości tlenu w organizmie i nie dociera on w wystarczającej ilości do mózgu. Obniża się jakość snu. Skutki obturacyjnego bezdechu podczas snu to nadmierne zmęczenie i uczucie niewyspania w ciągu dnia, a także zwiększone ryzyko wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych.
Czy ciążowy bezdech podczas snu jest groźny?
Bezdech podczas snu jest częstym zaburzeniem w ciąży, ale nierzadko pozostaje nierozpoznany i nieleczony, przez co może doprowadzić do pogorszenia stanu zdrowia matki i płodu. Mechanizmy niekorzystnego działania OBS w ciąży wynikają przede wszystkim z: niedotlenienia, stresu oksydacyjnego oraz dysfunkcji śródbłonka. Nawracające niedotlenienia prowadzą do wzrostu stężenia markerów stanu zapalnego (m.in. kwasu moczowego), czego konsekwencją może być wzrost ciśnienia tętniczego, dysfunkcje śródbłonka naczyń krwionośnych oraz wysokie ryzyko chorób układu krążenia.
Nielczony bezdech podczas snu w ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia:
- wzrostu stężenia markerów stanu zapalnego
- wzrostu ciśnienia tętniczego,
- dysfunkcji śródbłonka naczyń krwionośnych,
- nadciśnienia tętniczego,
- ryzyko chorób układu krążenia,
- stanu przedrzucawkowego,
- cukrzycy ciążowej,
- przewlekłego niedotlenienia łożyska,
- białkomoczu,
- obrzęku,
- nieplanowanego cesarskiego cięcia,
- wcześniactwa,
- niskiej masy
Leczenie bezdechu podczas snu u kobiet w ciąży przy pomocy CPAP – co mówią na ten temat badania?
Jedną z najczęstszych przyczyn bezdechu obturacyjnego jest nadwaga i otyłość, a dieta redukcyjna jest w tym przypadku najskuteczniejszą metodą terapii, jednak nie można zastosować jej u kobiety w ciąży. Odchudzanie czy leczenie operacyjne podczas ciąży wiąże się z wysokim ryzykiem. Na szczęście istnieje bezpieczne rozwiązanie, i jak się okazuje, bardzo skuteczne dla kobiet z bezdechem podczas snu w ciąży – terapia stałym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych, w skrócie CPAP od angielskich słów Continuous Positive Airway Pressure. Terapia ta polega na zastosowaniu specjalnej maski połączonej z niewielkim urządzeniem, które wdmuchuje powietrze przez kanał nosowy lub nos i usta do dróg oddechowych. Ciśnienie wytwarzane przez maszynę sprawia, że drogi oddechowe otwierają się i kobieta może normalnie oddychać podczas snu.
Pomimo ewidentnego związku OBS z ciążą, w ciągu ostatnich 20 lat tylko osiem badań potwierdziło zasadność stosowania terapii CPAP u kobiet w ciąży. Co ważne, w żadnym z przeprowadzonych badań nie odnotowano działań niepożądanych ani u ciężarnych, ani u noworodków. Wykazano natomiast długoterminowe korzyści CPAPna organizm kobiety ciężarnej, takie jak:
- poprawa funkcji sercowo-naczyniowych,
- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi,
- zmniejszenie ryzyka cukrzycy ciążowej,
- obniżenie markerów stanu zapalnego,
- subiektywna poprawa jakości snu i jakości życia,
- zmniejszenie śmiertelności noworodków.
W artykule przeglądowym opublikowanym w czasopiśmie „Sleep Science” poddano analizie 59 prac i ostatecznie wybrano 8 artykułów, w których przebadano łącznie 90 kobiet w ciąży, cierpiących na obturacyjny bezdech podczas snu. W każdym przypadku diagnozę postawiono na podstawie jednorazowego badania polisomnograficznego. Badano wpływ terapii CPAP na stan zdrowia kobiety ciężarnej i dziecka po urodzeniu.
Cztery z ośmiu badań wykazały spadek ciśnienia krwi po zastosowaniu CPAP u kobiet ciężarnych z nadciśnieniem lub stanem przedrzucawkowym. W jednym z analizowanych badań odnotowano wzrost pojemności minutowej serca i objętości wyrzutowej wraz ze spadkiem częstości akcji serca i obwodowego oporu naczyniowego, co korelowało ze wzrostem masy urodzeniowej noworodków. U badanych z cukrzycą ciążową leczonych CPAP zmniejszyło się prawdopodobieństwo porodu przedwczesnego, nieplanowanego cięcia cesarskiego i konieczności intensywnej terapii noworodka.
W trzech z ośmiu badań monitorowano wpływ spadku ciśnienia tętniczego po zastosowaniu CPAP na wyniki metaboliczne. Zauważono m.in. poprawę wydzielania insuliny i funkcji trzustki po dwóch tygodniach stosowania terapii dodatnim ciśnieniem. Odnotowano też niższy poziom czynnika martwicy nowotworów (TNF-alfa) w surowicy u ciężarnych. Inne badanie wykazało z kolei znaczący spadek poziomu kwasu moczowego w surowicy u kobiet ze stanem przedrzucawkowym. Jedno z badań wykazało więcej ruchów płodu w grupie ciężarnych leczonych CPAP. W dwóch badaniach odnotowano znaczną poprawę subiektywnej jakości snu.
Bezpieczeństwo terapii CPAP wraz z opisanymi powyżej korzyściami wskazuje na to, że jest to obiecujący sposób leczenia zaburzeń oddychania podczas snu u kobiet w ciąży.
Kobiety, u których występuje OBS i choroby współistniejące powinny w pierwszej kolejności poddać się odpowiedniej terapii farmakologicznej i dietetycznej, pozwalającej na kontrolę glikemii i ciśnienia tętniczego. Dodatkowo warto jednak wdrożyć terapię CPAP, która może poprawić takie parametry, jak ciśnienie tętnicze, profil zapalny, ruchy płodu, wynik w skali Apgar i ryzyko przedwczesnego porodu.
Otyłość i jej konsekwencje, takie jak bezdech podczas snu, wiążą się z ciążą wysokiego ryzyka. W związku z tym profilaktyczne badania snu powinny stać się standardem w opiece prenatalnej, zwłaszcza u kobiet z objawami OBS oraz z chorobami współistniejącymi. Obecnie złotym standardem jest polisomnografia, jednak ma ona swoje wady. Takie rozwiązania, jak czujnik Clebre dają szansę na wykonanie badań snu w szerszym zakresie, prowadząc obserwację przez kilka nocy i bez konieczności hospitalizacji.
Źródło: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8889985/