Zmiany fizjologiczne zachodzące w organizmie kobiety w czasie ciąży sprawiają, że mogą u niej pojawić się dolegliwości, które nie występowały wcześniej. Do takich dolegliwości należą problemy ze snem: bezsenność, chrapanie czy bezdech podczas snu, które nasilają się zwłaszcza w trzecim trymestrze ciąży. Dlaczego tak się dzieje? Czy można temu zapobiec?
Przyczyny problemów ze snem w ciąży
Dwa najważniejsze czynniki ryzyka występowania problemów ze snem u kobiet w ciąży to: nadmierna masa ciała przed ciążą oraz starszy wiek. Inne czynniki to przewlekłe nadciśnienie i częste chrapanie w nocy. Przyczynia się to przede wszystkim do zwiększonego ryzyka występowania bezdechu podczas snu. W trakcie ciąży nawet kobiety szczupłe mogą zacząć chrapać i może wystąpić u nich bezdech podczas snu.
Częste wybudzenia i płytki sen to nie tylko efekt wzrostu masy ciała. Zmiany hormonalne zachodzące w ciąży powodują gromadzenie się płynów w organizmie i powstawanie obrzęków, również w obrębie tkanek gardła. Poza tym wzrost poziomu hormonów – gonadotropiny kosmówkowej oraz progesteronu indukują płytki sen. Nie wpływa to istotnie na długość snu, ale zdecydowanie pogarsza jego jakość.
Nie można lekceważyć faktu, że zaburzenia snu mogą wynikać również ze złego samopoczucia psychicznego. Wiele kobiet na wiadomość o ciąży reaguje silnym lękiem i niepokojem, co odbija się na jakości snu, a tym samym może negatywnie wpłynąć na przebieg samej ciąży. Bezsenność ma niekorzystny wpływ na cały organizm, uniemożliwia prawidłową regenerację i może doprowadzić do poważnych komplikacji. Dla kobiety, która spodziewa się dziecka, bardzo ważne jest więc poczucie bezpieczeństwa – wsparcie ze strony bliskich, ale też odpowiednia opieka medyczna. Aby przejść ciążę bez komplikacji, kobieta musi nie tylko być zdrowa, ale też otoczona opieką.
Chrapanie i bezdech podczas snu w ciąży
Wiele kobiet w czasie ciąży zaczyna chrapać, zwłaszcza gdy zbliża się czas rozwiązania. Postrzegane jest to jako naturalny objaw ciąży, jednak nie należy go lekceważyć, ponieważ czasem może świadczyć o poważniejszych zaburzeniach, takich jak obturacyjny bezdech podczas snu. Według badań opublikowanych w czasopiśmie „Throax” bezdechy w czasie ciąży występują z częstotliwością od 10,5% w pierwszym trymestrze do 26,7% w trzecim trymestrze. W innym badaniu, opublikowanym w „Obstetrics and Gynecology” powiązano zaburzenia oddychania podczas snu ze zwiększonym ryzykiem nadciśnienia w ciąży i cukrzycy ciążowej.
Brak jest konkretnych wytycznych dotyczących postępowania w przypadku bezdechu podczas snu w ciąży. Tymczasem jego odpowiednie rozpoznanie i leczenie jest kluczowe dla prawidłowego przebiegu ciąży. Skuteczne postępowanie wymaga współpracy ginekologa z lekarzem POZ, a w przypadku podejrzenia poważniejszych zaburzeń oddychania podczas snu również z takimi specjalistami, jak laryngolog, pulmonolog, a także psychiatra.
Standardową metodą diagnozowania bezdechu podczas snu jest badanie polisomnograficzne, które przeprowadza się w warunkach szpitalnych. Pozwala ono na wykrycie bezdechów i monitorowanie takich parametrów podczas snu, jak: ciśnienie krwi, czynności serca i mózgu. Badanie to ma jednak swoje wady. Wykonywane jest najczęściej jednorazowo, a sama procedura jest niekomfortowa dla pacjenta, zwłaszcza dla kobiety w zaawansowanej ciąży. Niedogodności te mają istotny wpływ na wyniki badania. Dlatego opracowany został czujnik Clebre, który pozwala na przeprowadzenie badania snu w warunkach domowych. Co ważne, urządzenie to umożliwia wykonanie pomiarów przez kilka nocy z rzędu i porównanie wyników, dzięki czemu ułatwia postawienie trafnej diagnozy i wdrożenie odpowiedniej terapii. Czujnik Clebre ma niewielkie rozmiary, służy do zamocowania na szyi i nie utrudnia w żaden sposób snu.
Najskuteczniejszym i najbezpieczniejszym sposobem leczenia bezdechu podczas snu w ciąży jest terapia stałym dodatnim ciśnieniem w drogach oddechowych (CPAP, ang.
Continuous Positive Airway Pressure) – jest to metoda wspomagania oddychania, polegająca na stosowaniu specjalnego urządzenia zakładanego na noc, które zapobiega zapadaniu się gardła podczas snu. Dzięki zastosowaniu tej terapii poprawia się jakość snu, a tym samym zmniejsza się nadmierna senność w ciągu dnia.
Naukowcy uważają, że konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań, które pomogą w ustaleniu, czy leczenie bezdechu w ciąży przy pomocy CPAP może w istotny sposób pomóc w zmniejszeniu odsetka powikłań ciąży, takich jak stan przedrzucawkowy czy cukrzyca ciążowa. Dotychczasowe dane uzyskane na ten temat są obiecujące. Wynika z nich, że ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego i cukrzycy ciążowej jest wyższe u kobiet w ciąży z bezdechem podczas snu, które nie podjęły terapii CPAP.
Jak zapobiegać zaburzeniom snu w ciąży?
Prawidłowy przyrost masy ciała podczas ciąży jest jednym z najważniejszych punktów w zapobieganiu bezdechowi podczas snu. Istotne są zatem zdrowe nawyki żywieniowe, ale też zachowanie higieny snu. Niewystarczająca ilość snu podczas ciąży może zaburzać wydzielanie hormonów głodu i sytości, które są powiązane z przyrostem masy ciała i niekorzystnie wpływają na metabolizm. Dlatego warto trzymać się stałego harmonogramu dnia. Wystarczający czas snu to dla większości kobiet w ciąży – od 7 do 9 godzin na dobę.
Każdego dnia kładź się i wstawaj o tej samej porze. Ogranicz spożywanie kofeiny, zwłaszcza po godzinie 13:00. Unikaj drzemek w ciągu dnia. Ewentualne drzemki powinny być ograniczone do 20-30 minut i nie należy ich zażywać późnym popołudniem ani wieczorem. Ważne jest też ograniczenie ekspozycji na światło w godzinach wieczornych, zwłaszcza na światło niebieskie pochodzące z ekranów smartfonów, telewizorów i komputerów. W przypadku bezsenności czy bezdechu podczas snu należy zgłosić się do specjalisty i podjąć odpowiednie leczenie.
Bardzo istotna w radzeniu sobie z bezdechem podczas snu w ciąży jest pozycja ciała w trakcie spania. Dla większości kobiet ciężarnych najkorzystniejsze jest leżenie na boku z ugiętymi kolanami. Pozycja ta pozwala sercu łatwiej przenosić krew z nóg i stóp do serca, ponieważ zmniejsza nacisk, jaki dziecko wywiera na żyłę główną dolną. Przydatne są specjalne poduszki ciążowe, które umieszcza się pod brzuchem lub między nogami, aby pozycja na brzuchu była wygodniejsza. Spanie na boku to prosty nawyk, który może w istotny sposób zmniejszyć objawy bezdechu podczas snu u kobiet w ciąży.
W społeczeństwie funkcjonuje przekonanie, że kobieta w ciąży powinna prowadzić oszczędny tryb życia. Tymczasem dla poprawy jakości snu, warto utrzymywać regularną aktywność fizyczną o umiarkowanym natężeniu, jeśli nie ma ku temu przeciwwskazań medycznych. Polecane są takie aktywności, jak pływanie, spacery czy joga.
Źródła:
https://www.healio.com/news/primary-care/20180327/healthy-sleep-habits-positions-essentia l-in-managing-sleep-apnea-in-pregnancy
https://thorax.bmj.com/content/thoraxjnl/69/4/371.full.pdf https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/wywiady/163864,problemy-ze-snem-u-kobiet-w-ciazy
